Hamilelikte Ağız ve Diş Sağlığı

Hamilelik ağız sağlığını nasıl etkiler?

Hamilelik sırasında anne dişlerinden kalsiyum kaybı ve her hamilelikte annenin bir dişini kaybedeceği yanlış bir inanıştır. Fakat hamilelik sırasında ağız sağlığında bazı değişikliklerin olacağı da bir gerçektir. En önemli değişiklik östrojen ve progesteron hormon düzeylerindeki artış olup, bu durum da dişler üzerindeki plak birikiminin artması ile bağlantılıdır.

Eğer plak uzaklaştırılmazsa dişeti iltihabına (gingivitis) neden olur. Bu durum “hamilelik gingivitisi” adını alır. Dişeti kırmızı, hacim olarak artmış, hassas ve kanamalıdır. Bu tablo daha çok 2. üç aylık dönemde hamile kadınların çoğunluğunu farklı şiddette etkiler. Eğer gingivitis zaten mevcutsa hamilelik sırasında şiddeti artabilir ve tedavi edilmezse periodontitise ilerleyebilir. Hamile kadınlarda aynı zamanda “hamilelik tümörü” geliştirme riski de vardır. Bunlar dişeti büyümelerinin irritasyonu sonucu oluşan iltihabi lezyonlardır. Genellikle kendi haline bırakılmakla beraber, hastaya rahatsızlık veriyorsa veya çiğneme, fırçalama ve diğer ağız bakımı işlemlerini engelliyorsa dişhekimi tarafından alınmalıdır.

Bu problemler nasıl önlenebilir?

Dişeti iltihabı dişlerin etkin olarak bakımı ve temizlenmesi ile önlenebilir. Her gün en az iki kez, mümkün olan durumlarda her yemekten sonra dişler fıçalanmalıdır. Her gün tüm dişlerde diş ipliği ile temizlik işlemi de yapılmalıdır. Sabah diş fırçalamak rahatsızlık veriyorsa ağız su veya anti-plaque ve floridli gargaralarla çalkalanmalıdır. Dengeli beslenme ile birlikte C ve B12 vitamin destekleri de ağız sağlığının sürdürülmesi açısından önemlidir. Dişhekimine daha sıklıkla gidilmesi de etkin plak kontrolünü sağlayarak gingivtis gelişimini önler. Plak kontrolünün sağlanması aynı zamanda dişeti irritasyonunu ve hamilelik tümörlerinin oluşma riskini de azaltır.

Dişhekimine ne zaman gitmelidir?

Hamilelik planlanıyorsa veya hamile olunduğundan şüpheleniliyorsa dişhekimi ziyaret edilmelidir. Ilk 3 aylık dönemde temizlik yapılması uygundur. Dişhekimi hamileliğin kalan dönemi için bir tedavi takvimi hazırlayacaktır. İkinci 3 ayda da ağız dokularında meydana gelen değişikliklerin ve ağız bakımının etkinliğinin değerlendirilmesi ile birlikte tekrar temizlik önerilebilir. Duruma göre üçüncü 3 aylık dönemde de tekrar randevu verilebilir fakat tüm bu seanslar mümkün olduğunca kısa süreli olmalıdır.

Hamilelik sırasında yapılmaması gereken işlemler var mıdır?

Genellikle acil olmayan işlemler de hamilelik sürecinde yapılabilir. Ancak herhangi bir diş tedavisi için en uygun zaman 4. Ve 6. aylar arasıdır. Şiddetli ağrının eşlik ettiği acil durumlarda tedavi hamileliğin herhangi bir döneminde yapılabilir. Anestezi ve ilaç verilmesini gerektiren durumlarda jinekolog ile irtibat kurulmalıdır. Ertelenebilecek işlemler doğumdan sonraya bırakılmalıdır.

Hamilelik döneminde diş röntgeni zararlı mıdır?

Bu dönemde tedavi için çok gerekli ise ağız içinden 1-2 film alınabilir.Her ne kadar dişhekimliğinde çekilen röntgenlerde verilen radyasyon miktarı çok az ve karın bölgesine çok yakın değilse de gelişmekte olan bebeğin ışın almasını önlemek için mutlaka kurşun önlük kullanılması gerekir.Yine de ilk üç ay film çekilmesinden kaçınmak gerekir.

Dişler hamilelik sırasında daha çabuk mu çürür?

Daha öncede de belirtildiği gibi “hamilelik döneminde annenin dişlerinden kalsiyum çekildiği ve bu nedenle her bebeğin anneye bir diş kaybettireceği” inancı kesinlikle doğru değildir. Hamilelik döneminde vücuttaki dengenin bozulması dişlerin çabuk çürümesine uygun bir ortam yaratır. Bu dönemde dişlerin daha çabuk çürümelerinin nedenleri şunlardır; Bebek beslenen dönemde tatlıya, aburcubura aşırı istek belirir ve bunlar yendikten sonra diş fırçalama ihmal edilir İlk aylarda görülen kusmalardan sonra anne ağız bakımına yeterince özen göstermeyebilir. Gebelik hormonlarının (östojen, progertron) etkisi ile dişetleri daha çabuk kanayan anne, dişlerini fırçalamaktan kaçınır. İşte bu nedenlerden ötürü bu dönemde diş sağlığına daha özen göstermek gerekir.

Bebeğin diş sağlığı için alınması gereken önlemler var mıdır?

Bebeğin diş gelişimi anne karnında başlar. Bu dönemde anne hem kendi sağlığı hem de bebeğinin diş gelişimi için dengeli beslenmeye dikkat etmelidir. Diş sağlığı için protein,Avitamini (et, süt, yumurta, sarı sebze ve meyveler) C vitamini (narenciye, domates, çilek), D vitamini (et, süt, yumurta, balık) ve kalsiyum (süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler) dan zengin gıdaların yeterince alınması gerekir. Bunun yanısıra bilinçsiz ilaç kullanımından kaçınılmalıdır. Kullanılan ilaçlar bebeğin diş sağlığının yanısıra genel vücut gelişimini de olumsuz yönde etkileyebilecektir. Bebeğin diş sağlığı konusunda bilgili olmak,çocuğunuzun ömür boyu sağlıklı dişlere sahip olmasında ilk basamaktır. Bebeğin diş bakımı ve beslenmesi ile ilgili bilgi edininiz.

“Hamileyken antibiyotik kullandım” bebeğimin dişleri etkilenir mi?

Bu dönemde bilinçsiz ilaç kullanımından kaçınılması gerektiğini belirtmiştik. Ancak kullanılan her antibiyotiğin bebeğin dişlerinde lekelenmelere neden olduğu kanısı yanlıştır. Dişlerde renklenmelere neden olan antibiyotik grubu “tetrasiklinler”dir. Bunun dışındaki antibiyotiklerin renklenme yaptığı kanıtlanamamıştır.

• Hamilelikte diş sağlığı büyük önem kazanır . Çünkü hem bu dönemde hormonal dengesizlikler nedeniyle bazı sorunlar hızlanır hemde oluşan sorunların tedavi edilmesi esnasında bazı riskler söz konusudur.
• Hamilelikten önce ; ağız ve dişler ile ilgili tüm sorunlar tedavi edilmeli ve hamilelik esnasında mümkün olduğunca sorun yaşanmamalıdır. Bu nedenle hamilelik öncesinde mutlaka bir diş hekimine gidilerek kontrol muayenesi yaptırılmalıdır.
• Hamilelik esnasında ; mümkün olduğunca ağız ve dişlere iyi bakılmalı , tedavi gereksinimi olmaması sağlanmalıdır. Gerekirse en kısa zamanda sorunların büyümesine fırsat vermeden bir diş hekimine gidilmelidir. Tesbit edilmiş sorunlar , gerekiyorsa diş hekimi tarafından hamilelik sonrasına ertelenebilir. Hamilelik sırasında diş hekimi tarafından kullanılabilecek veya hastaya yazılabilecek ilaçlar için gerekiyorsa hastanın jinekoloğuna danışılmalıdır. Tedavi süreleri mümkün olduğunca kısa tutulmalı ve korku – stress gibi olumsuz etkenlerden kaçınılmalıdır.
• Hamilelikte meydana gelen sorunlar ; genellikle dişetleriyle ilgilidir. Bu dönemdeki hormonal dengesizlikler ( östrojen ve progesteron hormonu düzeylerinin artışı ) nedeniyle mevcut diş eti hastalıkları hızlanır ve daha rahatsız edici bir boyuta gelir. Özellikle hamilelikte” Epulus ” denilen diş eti büyümeleri ( bir tür tümör ) meydana gelebilir. Bu epulusların hamilelik sonrasında cerrahi yöntemle alınması ve diş etlerinin tedavi edilmesi gerekir. Genellikle hamilelik öncesinde ağız sağlığı çok iyi olan birinde yeni bir sorun oluşmaz. Bu nedenle hamilelik esnasında özellikle ağız sağlığına özen gösterilmelidir.
• Hamileliğin diş çürümesine etkisi ; yoktur. Halk arasında genellikle mineral (kalsiyum) eksikliğine bağlı olarak dişlerin çürüdüğü zannedilir. Fakat ağız sağlığına özen gösteren birinde hiç bir şekilde çürük oluşmaz. Hamilelikte meydana gelen mide bulantılarının sonucunda oluşan kusmalar nedeniyle dişlerde çürük artışı olabilir. Bunun nedeni mide asitinin dişler üzerindeki olumsuz etkisi olmakla beraber kusmadan hemen sonra iyi bir şekilde diş fırçalanırsa çürük ihtimali bulunmaz.
• Hamilelik esnasında meydana gelen sorunların tedavisi ; genellikle 4. ncü ve 6.cı aylar arasında yapılır. ilk 3 ay ve son 3 ay risklidir. Riskli dönemlerde yapılan tedaviler sonucunda meydana gelebilecek bir ağrı veya stres bir düşüğe yada erken doğuma neden olabilir. Bu nedenle bir müdahale yapılması gerekse bile hastanın sakin olmasını sağlamak , doktoruyla iletişim içerisinde olmak gerekir. Ağrısız bir tedavi için mutlaka anestezi yapılmalıdır. Uygulanan lokal anestezik maddelerin içerisinde ” octapressin ” bulunmamalıdır. Bu madde uterusta kasılmaya neden olabileceğinden düşük veya erken doğuma sebep olabilir.
• Diş röntgeni çektirmenin hamileliğe zararı ; esasında pek bulunmamaktadır. Ancak bir kaç tane röntgen çektirilecekse kurşun önlük giyilmesi önerilir. Çünkü diş röntgeni ışınları çok küçük dozajlardadır , büyük rötgenler gibi değildir fahat çok sayıda çekildiğinde zararlı olabilir. Yine de zorunlu olmadıkca rötgen çektirilmemesi önerilir.
• Hamilelikte ağız bakımı ; normale oranla daha özen gösterilerek yapılmalıdır. Çünkü hamilelikte bakteri plağı artışı daha fazladır . Günde en az 3 kere dişler fırçalanmalı ve ağız gargaraları kullanılmalıdır. Özellikle yatmadan önce dişler daha özenli bir şekilde fırçalanmalıdır. Diş eti kanamalarından dolayı diş fırçalamaktan kaçınılmaması gerekir. Eğer kusma söz konusuysa hemen ardından dişler fırçalanmalıdır.
• Hamilelikte ilaç kullanımı ; çok dikkat edilmesi gereken bir konudur. Bu dönemde gereksiz ilaç kullanımından kaçınılmalıdır. Bazı antibiyotikler ( tetrasiklinler ) bebeğin dişlerinde lekelenmelere yol açabilir.
• Anne karnındaki bebeğin diş sağlığı için ; dengeli beslenme önemlidir. Çünkü bebeğin süt dişleri anne karnında gelişmeye başlar. Bu nedenle yeterli protein , vitamin ve mineraller mümkün olduğunca doğal yollarla alınmalıdır. Gerekiyorsa vitamin takviyesi yapılmalıdır. Aşırı vitamin ve mineral alımının da bazı sakıncaları olabilir bu nedenle doktor kontrolünde alınmasında yarar vardır.